Γαλαξίδι Γενικά Στοιχεία

Αξιοθέατα Γαλαξιδίου  Η διαμόρφωση του εδάφους αποτέλεσε το βασικό παράγοντα "μορφοποίησης" της πολιτείας του Γαλαξειδιού, που είναι κτισμένη πάνω σε λοφίσκους.Επειδή είναι κτισμένο σε μικρές χερσονήσους, οι οποίες προβάλλονται ανατολικά, βρέχεται σχεδόν από παντού με θάλασσα. Οι ακτές του είναι αλλού βραχώδεις και αλλού ομαλές και σχηματίζουν ήρεμους και ασφαλείς ορμίσκους.  Οι ακτές του όρμου Γαλαξειδίου είναι πολύκολπες και στο άνοιγμα του όρμου υπάρχουν πολλές βραχονησίδες και αρκετοί ύφαλοι. Από νότια συναντάμε το νησάκι της Αψηφιάς, με φάρο από το 1887. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται το μεγαλύτερο από τα νησιά, ο Άγιος Γεώργιος, με δύο εκκλησάκια πάνω, τον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Ανδρέα.  Το νησιώτικο αυτό σύμπλεγμα συμπληρώνεται με τη βραχονησίδα Πεταλός, που είναι επισημασμένη με λευκό λιθόκτιστο τοίχο, για να δείχνει το άνοιγμα του στενού τη νύχτα. Μακρύτερα και ανατολικά είναι τα νησάκια της Παναγίας και του Αγίου Δημητρίου. Τέλος στην άκρη της Τρίπορης υπάρχει το νησάκι Μολεμένο (ή Μολυσμένο). Τα νησάκια αυτά της Αψηφιάς και του Αγίου Γεωργίου με την φυσική ομορφιά τους και την ύπαρξη των μοναδικών στην περιοχή Narcissus Tazetta (γνωστά ως μέριζα), ενός τύπου ζουμπουλιών, τα οποία διακρίνονται για την ιδιαίτερη ευωδιά τους, κατά τη χειμερινή περίοδο, αλλά και των αγριοκούνελων, προδιαθέτουν να τα επισκεφθεί κανείς. 'Eχει δύο φυσικά υπήνεμα λιμάνια, την Αγορά και τον Χηρόλακα, που χωρίζονται από τον Κάβο.  Στον Κάβο υπάρχει φάρος από το 1909. Στο κεντρικό λιμάνι υπάρχει ο μόλος με το υπόστεγο, από τα παλιά χρόνια. Στην Πέρα Πάντα οι δημότες και οι επισκέπτες απολαμβάνουν το ωραίο άλσος, που δημιουργήθηκε από το 1929. Τον περασμένο αιώνα αναγνωρίζονταν από μακριά οι λευκοί ανεμόμυλοι, στις κορυφές των γύρω λόφων. Υπάρχουν σήμερα τρεις ανεμόμυλοι, οι δύο σε καλή κατάσταση και ο ένας πεσμένος κατά το μεγαλύτερο μέρος. Οι δύο βρίσκονται προς την πλευρά του δάσους, εκ των οποίων ο ένας ιδιόκτητος και ο άλλος του Δήμου. Ο μισογκρεμισμένος βρίσκεται στην περιοχή "Κούκουνας". Βασικοί δρόμοι συνδέουν συγκροτήματα πυκνών σπιτιών, όπου μέσα σ΄αυτά υπάρχουν μικρά ακανόνιστα δρομάκια, "τα σοκάκια". Οι δύο κατηφορικοί δρόμοι που ξεκινούν από τις εκκλησίες λέγονται "καντούνια". Σώζονται μέχρι σήμερα δρόμοι με πέτρες και σκαλιά λαξευμένα στα βράχια, από τον καιρό των καραβιών. Η παραλία του κεντρικού λιμανιού λέγεται ακόμα σήμερα "η Αγορά" από τη λιθόκτιστη Δημοτική αγορά εδωδίμων, που υπήρχε στο άκρο της, όπου η σημερινή πλατεία Ν. Μάμα, από το 1870.Στο ένα άκρο της πλατείας υπάρχει το φυσικό θολωτό σπήλαιο μέσα στο βράχο, ο αλλοτινός "Κάρκαρος", η σημερινή "Σπηλιά". Ο ανοιγμένος τεχνικός διάδρομος στο βράχο, μήκους 30μ. που έγινε το 1940 με χρήματα του ευεργέτη Νικ. Μάμα, οδηγεί από την ομώνυμη πλατεία στο εσωτερικό του σπηλαίου, που έχει άνοιγμα 800m2, περίπου, με δύο  λιμνούλες δεξιά και αριστερά, που τα νερά τους ανεβοκατεβαίνουν ανάλογα με τις παλίρροιες, ή τις ρίχες. Η σπηλιά αρχικά και λόγω της σταθερής θερμοκρασίας xειμώνα-καλοκαιριού χρησιμοποιήθηκε ως κοινοτικό ψυγείο. Κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980 ως κέντρο διασκέδασης και σήμερα μένει ανεκμετάλλευτη.Υπάρχει επίσης η σπηλιά Ακόνα (ή Αγκώνα), στην πλαγιά του λόφου "Ξηροτύρι", με τις αρχαιότητες, τα σκαλοπάτια, τους σταλακτίτες και το πυθάρι στον πυθμένα, του οποίου την είσοδο χωρίς οδηγό είναι δύσκολο να εντοπίσεις. Οι κατραμοσπηλιές ακόμα στα ριζά του λόφου "Ξηροτύρι". Λέγονται έτσι επειδή από τις ρηγματώσεις βγαίνει ένα μαύρο υγρό σαν κατράμι και υπάρχει χωματόδρομος, που φτάνει αρκετά κοντά. Άλλες σπηλιές η "μακριά σπηλιά" και η σπηλιά "Τσολάκη".πό τις πλατείες της πόλης οι πέντε μεγαλύτερες είναι: α) η πλατεία Ηρώων, παλαιότερα Μανουσάκια, β)του Κάβου, γ) του Χηρόλακα, δ) του Σάθα, ε) του Μάμα.Τελευταία δημιουργήθηκε η μικρή πλατεία γύρω από το παλιό αρμυροπήγαδο. Αγάλματα και προτομές: α)Ευθ. Βλάμη, στην πλατεία Κάβου, β) Κων/νου Σάθα, στην ομώνυμη πλατεία, γ) Νικολάου Μάμα, στην ομόνυμη πλατεία, Μνημανάκλιτου Ναυτικού, στην πλατεία Χηρόλακα, δ) μνημείο Ηρώων, στην ομώνυμη πλατεία, ε) Γερασίμου Ζώχιου, ιδρυτού ΝΑΤ, στην περιοχή Χηρόλακα, στ) Μητροπούλου Γιάννη, οπλαρχηγού, στην πλατεία Νικ. Μάμα, ζ) Αγάνα-Καμμένου, ιδρυτού άλσους, στο άλσος, η) Αφανή ναύτη, στο Καρνάγιο. Υπάρχουν τρεις ενοριακοί Ναοί : του Αγίου Νικολάου που είναι ο πολιούχος της πόλης (υψώνεται μεγαλόπρεπος "ιερή κορωνίδα" της πόλης και είναι ορατός από όλες τις μεριές, από στεριά και θάλασσα.Άρχισε να χτίζεται επί Δημαρχίας Κ. Παπαπέτρου το έτος 1897, ύστερα από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του 1896. Το χτίσιμο τελείωσε το 1902 και συμπίπτει χρονικά με την τελευταία καθέλκυση Γαλαξειδιώτικου ιστιοφόρου. Ο Ναός είναι Βυζαντινού ρυθμού, χτισμένος στη θέση παλιάς εκκλησίας Βασιλικού ρυθμού. Έχει δύο καμπαναριά και τρούλο.Το τέμπλο του Ναού είναι αριστούργημα ξυλογλυπτικής με ανάγλυφη την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Κατά την Εύα Βλάμη είναι έργο ενός Μαστρο-Νικόλα, ονομαστού Ηπειρώτη, με θρησκευτική μόρφωση, που πέθανε μέσα στο Ναό. Ο Αναστ. Σκιαδάς-Το Γαλαξείδι, Αθήνα 1986-αναφέρει ότι κατά την έρευνα που έκαναν ο Κίτσος Μακρής και ο Γιώργος Πλατάρης, το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Αγίου Νικολάου είναι έργο του φημισμένου Μετσοβίτη Αναστάσιου Μόσχου. Το τέμπλο χωρίζεται σε 12 κομμάτια, έξι δεξιά και έξι αριστερά της Ωραίας Πύλης και είναι ατόφια κομμάτια ξύλου. Είναι ένα κόσμημα ξυλογλυπτικής και παρουσιάζει μεγάλο θρησκευτικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον).  της Αγίας Παρασκευής παλιά εκκλησία χτισμένη πριν το 16ο αιώνα, αφού αναφέρεται από τον περιηγητή J. Spon, που επισκέφτηκε το Γαλαξείδι το 1677. Έχει πολύ παλιές εικόνες, ιδίως το τέμπλο, που είναι φτιαγμένο από ξύλο καρυδιάς, από το έτος 1847. Στο δάπεδο του Ναού είναι σκαλισμένος ο ζωδιακός κύκλος-ηλιοτρόπιο, από τον καραβοκύρη και καπετάνιο, μύστη της αστρονομίας Ηλία Σκούρτη, το 1911. Πρόκειται για ηλιακό ημερολόγιο. Κάθε μεσημέρι στις 12 η ώρα μια αχτίδα φωτός εισέρχεται στο Ναό από μια στρογγυλή τρύπα της οροφής και πέφτει στην αντίστοιχη ημερολογιακή κουκίδα του ηλιοτροπίου. Ψηλά στην εξωτερική πλευρά της κυρίας εισόδου υπάρχει το ηλιακό ρολόι. Ο ζωδιακός κύκλος, το ηλιακό ημερολόγιο, το ηλιακό ρολόι και το σχέδιο που επεξηγεί όλα τα παραπάνω είναι έργα υψηλής πιστότητας και τέχνης με επιστημονικό και τουριστικό ενδιαφέρον) του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (Η εκκλησία χτίσθηκε το 1833 στη θέση παλιότερης μικρής εκκλησίας. Έχει πολύ παλιές εικόνες με σπουδαιότερη αυτή της Αγίας Άννας, που φιλοτέχνησε ο Μιχαήλ Δαμασκηνός το 16ο αιώνα.) Επίσης άλλοι ναοί είναι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, της Παναγίας Βλαχέρνας, της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Σπυρίδωνα, της Ζωοδόχου πηγής ή Κλεφτοπαναγιάς, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Γεωργίου (στο νησί Άγιος Γεώργιος), του Αγίου Ανδρέα (στο νησί Άγιος Γεώργιος), του Αγίου Φανουρίου, της Παναγίας πάνω στο αντίστοιχο νησάκι. καθώς και το εκκλησάκι της Παναγίας πάνω στο αντίστοιχο νησάκι. Λίγο πιο κάτω από την κορυφή του λόφου στα Ν.Δ. του Γαλαξειδίου, σε υψόμετρο 300μ. βρίσκεται το Βυζαντινό μοναστήρι της  Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που σύμφωνα με την αφήγηση του Ιερομόναχου Ευθυμίου, χτίσθηκε το 1250 από το Δεσπότη Μιχαήλ Β', ύστερα από παράκληση της γυναίκας του Οσίας Θεοδώρας. Επιστάτης για το χτίσιμο ήταν ένας "τζινιέρης" αρχιμάστορας από το Γαλαξείδι με το όνομα Νικόλαος Καρούλης. Αφού χτίσθηκε το Μοναστήρι του Σωτήρος ο Δεσπότης Μιχαήλ το εμπλούτησε με πολλά βασιλικά και ανεχτίμητα δώρα, μανάλια από βασιλικό χάλκωμα, κανδύλια ασημένια και μαλαματένια και κολώνες από μάρμαρο περίφημο και κάτασπρο.Το Μοναστήρι κατείχε βασιλικά γράμματα και χρυσόβουλλα, χειρόγραφα ιστορικής και εκκλησιαστικής ύλης. Εκεί το 1703 ο Ιερομόναχος Ευθύμιος έγραψε το "Χρονικό του Γαλαξειδίου", την ιστορία δηλαδή του τόπου από το 990 εως το 1700. Σήμερα στο Μοναστήρι έχουν χτισθεί καινούργια κελιά, καινούργιο Αρχονταρίκι και έχει κατασκευαστεί πέτρινος περίβολος. Σύντομα θα γίνουν εργασίες αποκατάστασης του ναού από τους σεισμούς.  Στο μαγευτικό τοπίο και στο χώρο της Ιεράς Μονής μας οδηγεί ασφαλτοστρωμένος δρόμος, ο οποίος ανεβαίνει το μαγευτικό λόφο της Aγίας Τριάδας. Άλλα εξωκκλήσια είναι της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Βλασσίου. ΠΑΝΑΓΙΑ ΓΑΛΑΞΑΣ Στην κορυφη της γραφικής χερσονήσου "ΤΡΑΧΗΛΑΣ" στο ανεμοκάμπι βρίσκεται το Ιερό Καθίδρυμα της Παναγίας Γάλαξας της θαλασσοκρατούσας, με το Ιερό Παρεκκλήσι του Ευαγγελιστού Λουκά και πρώτου Αγιογράφου της Παναγίας στο ισόγειο του κτηρίου και τον υπό ανέγερση Ιερό Ναό της Γάλαξας στον πρώτο όροφο. Το Γαλαξίδι έχει χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός και τον διακρίνει η αρχιτεκτονική των καπετανόσπιτων. Μερικά από τα διατηρητέα κτίρια είναι: το κτίριο Τσαλαγγύρα, σημερινό Δημαρχείο, το κτίριο Αγγελή, σημερινό Λαογραφικό μουσείο, το κτίριο του Παρθεναγωγείου, το κτίριο Μπουρζέϊκο. Τα σπίτια μπορούμε να τα κατατάξουμε σε τρεις κατηγορίες: τα αρχοντικά, παλαιά και νεότερα, τα νεοκλασικά, με αρκετές διαβαθμίσεις και τα λαϊκά όμορφα σπιτάκια. Τα πρώτα αρχοντικά άρχισαν να χτίζονται γύρω στο 1850. Συνήθως αποτελούνται από τρία μέρη, το κατώγι, το ισόγειο και το επάνω πάτωμα. Όλα έχουν χονδρούς τοίχους, στα κάτω παράθυρα σιδεριές, βαριές πόρτες με αμπάρες, των οποίων το αντέρεισμα, το "κολντεμίρι", είναι από χονδρό σίδερο και στέγη κεραμοσκεπή. Όλα έχουν αυλές, πολλές από τις οποίες είναι στρωμένες με βότσαλα, τα λεγόμενα "αγλιά", κήπο και ψηλές μάντρες, που στο σαμάρι τους υπάρχουν ακόμα μικρά κομμάτια γυαλιού, οι καράμπες για προστασία από τους μικροκλέφτες των κατοικίδιων ζώων και των φρούτων. Αρκετά από τα μεγάλα σπίτια έχουν στη στέγη σοφίτα για λόγους αρχιτεκτονικούς αλλά και πρακτικούς, αφού μια μικρή πόρτα οδηγεί στη στέγη, για ενδεχόμενες επισκευές. Η ευρωπαϊκή επίδραση είναι φανερή. Πολλά από τα σπίτια της εποχής του 1860 και μετά έχουν ταβάνια διακοσμημένα με ποικιλία εγχρώμων σχεδίων, σχεδιασμένα από Ιταλούς ζωγράφους. Ακόμα τα σπίτια έχουν σιδεριές με λεπτό κέντημα και ρόπτρα στις εξώθυρες.Στο Γαλαξείδι μπορεί κανείς να επισκεφτεί το Αρχαιολογικό μουσείο, το Ναυτικό και Εθνολογικό μουσείο στο κτίριο επί της οδού Μουσείου καθώς επίσης και το Λαογραφικό μουσείο επί της οδού Ναυάρχου Αγγελή. (βλέπε Μουσεία) Επίσης μπορεί να θαυμάσει το ωραίο νεοκλασικό κτήριο του Παρθεναγωγείου, επί της οδού Ν.Γουργουρή (βλέπε Εκθεσιακοί Χώροι), όπως και τις αρχαιότητες (το τείχος του 4ου π.Χ. αιώνα, τους λαξευτούς τάφους, στην αρχή της Πέρα Πάντας και απέναντι από το Νεκροταφείο,τους τάφους των υστερογεωμετρικών χρόνων, νοτιοδυτικά της πόλης, κοντά στο εξωκλήσι του Αγίου Βλασίου, τους Λαξευτούς τάφους της Ρωμαϊκής εποχής στους βράχους, πάνω από το μοναστήρι του Σωτήρος, τις αρχαιότητες στο Ανεμοκάμπι, το παλιό υδραγωγείο του 15ου αιώνα από λόφο Αγίας Τριάδας μέχρι θέση "Λουτζινά", που σώζεται μέχρι σήμερα, το οποίο το έφτιαξε ο Ιζάρ-Μπέης, από την εποχή της Τουρκοκρατίας κ.ά.)Στην θέση Κούκονας υπάρχει ένα από τα πέντε σχολεία, που χτίσθηκαν στην εποχή του Ιωαν. Καποδίστρια. Ήταν το πρώτο μέλημα των Γαλαξειδιωτών αμέσως μετά την επιστροφή τους στην πατρίδα και την αποκατάσταση του Ελληνικού κράτους. Το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο κτίσθηκε το 1830. Ως οικοδόμημα έχει ωραία αρχιτεκτονική με πέτρινα τόξα. Λειτούργησε ως Δημοτικό Σχολείο μέχρι το 1932 όπου δίδαξαν φωτισμένοι Ελληνοδιδάσκαλοι, όπως ο Πριμάρης από την Πάτρα, ο Αλευράς από την Ιθάκη, ο Καβάσιλας, ο Ζαγοράς και τελευταία ο Σαντιλής. Το Καποδιστριακό σχολείο είχε πουληθεί σε ιδιώτες και πρόσφατα απαλλοτριώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού. Έχει κηρυχθεί διατηρητέο. Τώρα πλεον το Υπουργείο πρέπει να συντομεύσει την αναστύλωσή του, πριν καταρρεύσει τελειωτικά και χαθεί ένα ακόμα μνημείο, που συνδέει το Γαλαξείδι με την εποχή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια. Αλλά και τα Δ.Δ. των Πεντεορίων, της Βουνιχώρας και των Αγίων Πάντων έχουν να παρουσιάσουν πολλές φυσικές ομορφιές και αρχαιότητες, όπως το αρχαίο μαρμάρινο φρούριο στους Άγιους Πάντες, του οποίου ερείπια από τα τείχη του βρίσκονται ακόμα καθώς και παλιός Βυζαντινός Ναός, εντός σπηλαίου, με το όνομα "Βαρνάκοβα", οι τάφοι στα Πεντεόρια, οι εκκλησιές τους κ.α., όπως και το μοναδικό φυσικό μνημείο του δάσους Κέδρων στη Βουνιχώρα και στα σύνορα με τις Καρούτες.  Πηγή: Δήμος Γαλαξιδίου Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το Γαλαξίδι...>>